દરેક દેવતાની દરરોજ વિશેષ પૂજા કરવામાં આવે છે. મંગળવાર મારુતિ એટલે કે હનુમાનને સમર્પિત છે. આ દિવસે બજરંગબલીની વિશેષ પૂજા કરવામાં આવે છે. આ સાથે આ દિવસે મંત્રોના જાપ કરવાથી પણ હનુમાનજી પ્રસન્ન થાય છે. આ ખાસ દિવસે હનુમાનને સમર્પિત વિવિધ સ્તોત્રો અને ચાલીસીઓનું પણ પાઠ કરવામાં આવે છે.
બજરંગબલીને પ્રસન્ન કરવા માટે શાસ્ત્રોમાં હનુમાન ચાલીસા ખૂબ જ ઉપયોગી કહેવાય છે.
હનુમાન ચાલીસાના પાઠ કરવાથી ભક્તોને અનેક પ્રકારના કષ્ટોમાંથી મુક્તિ મળે છે. ગોસ્વામી તુલસીદાસ દ્વારા રચિત હનુમાન ચાલીસા સામાન્ય લોકો માટે સરળતાથી ઉપલબ્ધ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે બજરંગબલીની પૂજા કરવાથી ભક્તોના તમામ દુ:ખ દૂર થઈ જાય છે અને તેમના જીવનમાં હંમેશા ખુશીઓ બની રહે છે. આ દિવસે હનુમાન ચાલીસાના પાઠનું પણ વિશેષ મહત્વ છે. આવો જાણીએ હનુમાન ચાલીસાના પાઠ કરવાના નિયમો અને મહત્વ.
હનુમાન ચાલીસાના નિયમો
શાસ્ત્રોમાં કહેવાયું છે કે મંગળવારે હનુમાન ચાલીસાનો પાઠ અવશ્ય કરવો જોઈએ. પાઠ પહેલા સ્વચ્છતાનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ. એટલા માટે પાઠ પહેલાં સ્નાન કર્યા પછી ધ્યાન કરો અને તમારા પર ગંગાજળ છાંટો.
પૂજા સમયે બેસવા માટે આસનનો ઉપયોગ અવશ્ય કરો. સીટ વગર ફ્લોર પર બેસો નહીં. તે અશુભ માનવામાં આવે છે. ભગવાનનું કોઈપણ કાર્ય કરતી વખતે સાદડી કે ભોંય પર બેસવાનું ચૂકશો નહીં.
હનુમાન ચાલીસાનો જાપ શરૂ કરતા પહેલા ભગવાન ગણેશની પૂજા કરો અને પછી ભગવાન શ્રી રામ અને માતા સીતાને પ્રણામ કરો. આ પછી જ હનુમાન ચાલીસાનો પાઠ કરો. એવું માનવામાં આવે છે કે આ તમારા ઇચ્છિત કાર્યને સાબિત કરશે.
હનુમાન ચાલીસાના જાપ કરતા પહેલા એક દીવો પ્રગટાવો અને હનુમાનજીને ફૂલ ચઢાવો. આ સાથે પાઠ દરમિયાન એ વાતનું પણ ધ્યાન રાખવું જોઈએ કે મનમાં કોઈના પ્રત્યે દુશ્મની કે ગુસ્સો ન હોવો જોઈએ. તમારી ઈચ્છાઓને ધ્યાનમાં રાખીને ચાલીસાનો પાઠ કરો.
હનુમાન ચાલીસા પાઠ
॥ દોહા ॥
શ્રી ગુરુ ચારણ સરોજ રાજ નિજ મનુ મુકુર સુધારી ।
બારણું બિમલ જાસુ જો દાયકુ ફળ ચારી ॥
બુદ્ધિ હીન તહુ જાનિકે સુમેરોઃ પવન કુમાર ।
બળ બુદ્ધિ બીડ્યા દેઉ મોહી કરાયુ કલેસ બિકાર ॥
॥ ચૌપાઈ ॥
જાય હનુમાન જ્ઞાન ગુન સાગર ।
જાય કપીસ તિહું લોક ઉજાગર ॥०१॥
રામ દૂત અતુલિત બળ ધામા ।
અંજની પુત્ર પવન સુત નામા ॥०२॥
મહાબીર બિક્રમ બજરંગી ।
કુમતિ નિવાર સુમતિ કે સંગી ॥०३॥
કંચન બરન બિરાજ સુબેસા ।
કાનન કુંડળ કુંચિત કેસા ॥०४॥
હાત બજ્ર ઔર ધ્વજા બિરાજે ।
કાંધે મુંજ જનેઉ સાંજે ॥०५॥
સંકર સુવન કેસરી નંદન ।
તેજ પ્રતાપ મહા જગ બંદન ॥०६॥
બીડ્યાંબાન ગુણી અતિ ચતુર ।
રામ કાજ કરિબે કો આતુર ॥०७॥
પ્રભુ ચરિત્ર સુનિબે કો રસિયા ।
રામ લખન સીતા મન બસિયા ॥०८॥
સૂક્ષ્મ રૂપ ધરી સિયહિ દિખાવા ।
બિકટ રૂપ ધારી લંક જરાવા ॥०९॥
ભીમ રૂપ ધરી અસુર સહારે ।
રામચંદ્ર કે કાજ સવારે ॥१०॥
લાયે સંજીવન લખન જિયાયે ।
શ્રી રઘુબીર હરષિ ઉર લાયે ॥११॥
રઘુપતિ કીન્હી બહુત બધાયે ।
તુમ મમ પ્રિયઃ ભારત સમ ભાઈ ॥१२॥
સહસ બદન તુમ્હરો જસ ગાવે ।
અસ કહી શ્રીપતિ કંઠ લગાવે ॥१३॥
સનકાદિક બ્રમ્હાદિ મુનીસા ।
નારદ સરળ સહીત અહીસા ॥१४॥
જામ કુબેર દિગપાલ જાહાંતે ।
કબી કોબિન્ધ કહી સખે કહાંતે ॥१५॥
તુમ ઉપકાર સુગ્રીવહિં કીન્હા ।
રામ મિલાય રાજ પદ દીન્હા ॥१६॥
તુમ્હરો મંત્ર વિભીષણ માના ।
લંકે સ્વર ભય સબ જગ જાના ॥१७॥
જગ સહસ્ત્ર જોજન પાર ભાનુ ।
લીલ્યો તાહી મધુર ફળ જાણું ॥१८॥
પ્રભુ મુદ્રિકા મૈલી મુખ માહી ।
જલ્દી લાગી ગયે અચરજ નાહી ॥१९॥
દુર્ગમ કાજ જગત કે જેતે ।
સુગમ અનુગ્રહ તુમ્હરે તેતે ॥२०॥
રામ દુઆરે તુમ રખવારે ।
હોત ન અડયના બેનું પૈસારે ॥२१॥
સબ સુખ લહે તુમ્હારી સરના ।
તુમ રાકચક કહું કો દરના ॥२२॥
આપન તેજ સમ્હારો આપે ।
ટીનો લોક હાંક તેહ કાપે ॥२३॥
ભૂત પિશાચય નિકટ નહિ આવે ।
મહાબીર જબ નામ સુનાવે ॥२४॥
નાસે રોગ હરે સબ પીર ।
જપ્ત નિરંતર હનુમત બિરા ॥२५॥
સંકટ તેહ હનુમાન છુડાવે ।
મન ક્રમ બચન ધ્યાન જબ લાવે ॥२६॥
સબ પાર રામ પપસ્વી રાજા ।
ટીન કે કાજ સકલ તુમ સઝા ॥२७॥
ઔર મનોરથ જો કોઈ લાવે ।
સોઈ અમિત જીવન ફલ પાવે ॥२८॥
ચારો જુગ પરતાપ તુમ્હારા ।
હૈ પરસિદ્ધ જગત ઉજિયારા ॥२९॥
સાધુ સંત કે તુમ રખવારે ।
અસુર નિકાનંદન રામ દુલારે ॥३०॥
અષ્ટ સીધી નવ નિધિ કે દાતા ।
અસ બર દિન જાનકી માતા ॥३१॥
રામ રસાયન તુમ્હારે પાસા ।
સદા રહો રઘુપતિ કે દાસા ॥३२॥
તુમ્હરે ભજન રામ કો પાવે ।
જન્મ જન્મ કે દુખ બિસરાવે ॥३३॥
અંત કાળ રઘુબર પૂર જાયી ।
જહાં જન્મ હરિ ભક્ત કહાયી ॥३४॥
ઔર દેવતા ચિઠ ન ધારયિ ।
હનુમત સેહી સર્બ સુખ કરયિ ॥३५॥
સંકટ કાટે મિટે સબ પેરા ।
જો સુમીરે હનુમ્ત બલબીરા ॥३६॥
જાય જાય જાય હનુમાન ગોસાઈ ।
કૃપા કરઉ ગુરુ દેવકી નઈ ॥३७॥
જો સત બાર પાઠ કર કોઈ ।
છૂટહિ બંદી મહા સુખ હોઈ ॥३८॥
જો યહ પઢે હનુમાન ચાલીસા ।
હોય સીધી સાખી ગૌરીસા ॥३९॥
તુલસીદાસ સદા હરિ ચેરા ।
કીજે નાથ હૃદય મહ ડેરા ॥४०॥
॥ દોહા ॥
પવનતનય સંકટ હરન મંગલ મૂર્તિ રૃપ ।
રામ લખન સીતા સહીત હૃદય બસઉ સુર ભૂપ ॥
