શિયાળાની ઋતુમાં શરદી થવી અને હાથ-પગ સુન્ન થઈ જવું એ સામાન્ય બાબત છે, પરંતુ ઘણા લોકો એવા હોય છે જેમને બાકીના લોકો કરતા વધુ ઠંડી લાગે છે. શિયાળો હોય કે ઉનાળો, આ લોકોના હાથ-પગ બરફ જેવા ઠંડા રહે છે. શું તમે ક્યારેય જાણવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે કે આવું કેમ થાય છે? શા માટે કેટલાક લોકોને અન્ય કરતા વધુ ઠંડી લાગે છે?
વધુ પડતી અને સતત ઠંડી લાગવા પાછળ ઘણા કારણો જવાબદાર છે. આજે અમે તમને એવી જ કેટલીક સમસ્યાઓ વિશે જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ જેના કારણે તમને વધુ પડતી ઠંડી લાગે છે.
આયર્નની ઉણપ- આયર્ન લોહીનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે. તે લાલ રક્ત કોશિકાઓને શરીરની આસપાસ ઓક્સિજન વહન કરવામાં મદદ કરે છે, તેમજ દરેક કોષ યોગ્ય રીતે કાર્ય કરે છે તેની ખાતરી કરે છે. શરીરમાં આયર્નની ઉણપને કારણે કોષો શરીરની આસપાસ ઓક્સિજનને યોગ્ય રીતે વહન કરી શકતા નથી. શરીરમાં આયર્નની ઉણપને કારણે વ્યક્તિને વધુ ઠંડી લાગે છે.
અભ્યાસ મુજબ, શરીરમાં આયર્નની ઉણપ શરીરના તાપમાનને બે રીતે અસર કરે છે. સૌપ્રથમ, શરીરમાં આયર્નની ઉણપને કારણે, થાઇરોઇડની અસર, જેના કારણે તમારું શરીર પૂરતી ગરમી ઉત્પન્ન કરી શકતું નથી. આ સિવાય શરીરમાં આયર્નની ઉણપ લોહીના પરિભ્રમણને પણ અસર કરે છે.
તમારા લોહીમાં પૂરતું આયર્ન ન હોય, ત્યારે તમારા કોષો માટે જરૂરી ઓક્સિજન મેળવવાનું વધુ મુશ્કેલ બની જાય છે. આવી પરિસ્થિતિનો સામનો કરવા માટે, રક્ત પ્રવાહ ઝડપી બને છે. જો કે, આ સમય દરમિયાન શરીરની અંદરની ગરમી અદૃશ્ય થવા લાગે છે કારણ કે ગરમ લોહીનો મોટાભાગનો પ્રવાહ ત્વચાની સપાટીની નજીક શરૂ થાય છે. આવી સ્થિતિમાં તમારા આહારમાં માંસ, ઈંડા, લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજી જેવી આયર્નથી ભરપૂર વસ્તુઓનો સમાવેશ કરવો જરૂરી છે.
વિટામિન B12 ની ઉણપ– આયર્નની જેમ વિટામિન B12 પણ લાલ રક્તકણોના નિર્માણમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. શરીરમાં વિટામીન B12 ની ઉણપ હોય ત્યારે પણ ઠંડીનો અહેસાસ ખૂબ જ થાય છે.
ખરાબ બ્લડ સરક્યુલેશન – જો તમને તમારા હાથ અને પગમાં ખૂબ જ ઠંડી લાગે છે, તો તેનું એક કારણ લોહીનું ખરાબ પરિભ્રમણ છે. શરીરમાં યોગ્ય રક્ત પરિભ્રમણની ગેરહાજરીમાં, ધમનીઓ સંકુચિત થઈ જાય છે, જેના કારણે તમારા અંગોમાં લોહીનો પ્રવાહ ઓછો થઈ જાય છે અને તમે અન્ય લોકોની તુલનામાં વધુ ઠંડી અનુભવી શકો છો.
ઊંઘનો અભાવ– ઘણા અભ્યાસોમાં એ વાત પણ સામે આવી છે કે જે લોકો પૂરતી ઊંઘ નથી લેતા, તેમના શરીરનું તાપમાન ઓછું રહે છે. આનું કારણ એ છે કે ઊંઘનો અભાવ નર્વસ સિસ્ટમ અને મગજની નિયમનકારી પદ્ધતિઓને અસર કરે છે જે શરીરની ગરમીને નિયંત્રિત કરે છે.
વધુ પડતું પાતળું હોવું – ઓછા વજનવાળા લોકોમાં સ્નાયુનું પ્રમાણ ઘણું ઓછું હોય છે. શરીરનું તાપમાન જાળવવા, ચયાપચય વધારવા અને શરીરમાં ગરમી પેદા કરવા માટે મસલ માસ આવશ્યક માનવામાં આવે છે. સ્નાયુઓ શરીરમાં કુદરતી ગરમીના 25 ટકા સુધી ઉત્પન્ન કરે છે. તમારા શરીરમાં જેટલા વધુ સ્નાયુઓ બને છે, તેટલી વધુ ગરમી ઉત્પન્ન થાય છે.
ગર્ભાવસ્થા – ગર્ભાવસ્થામાં મહિલાઓને એનિમિયા અને ખરાબ રક્ત પરિભ્રમણની સમસ્યાનો સામનો કરવો પડે છે. જેના કારણે તેમને ઠંડી ખૂબ જ લાગે છે. ખાસ કરીને પગ અને હાથમાં.
એવું માનવામાં આવે છે કે પુરૂષોની સરખામણીમાં મહિલાઓને શરદીની સમસ્યાનો વધુ સામનો કરવો પડે છે. તેનું એક મુખ્ય કારણ એસ્ટ્રોજન છે. એસ્ટ્રોજન શરીરમાં લોહીના પ્રવાહને ઘટાડે છે. એક રિસર્ચ અનુસાર, પીરિયડ્સ દરમિયાન મહિલાઓને ખૂબ ઠંડી લાગે છે કારણ કે આ દરમિયાન તેમના શરીરમાં એસ્ટ્રોજનનું સ્તર વધી જાય છે.
ડિહાઇડ્રેશન– તમે ડિહાઇડ્રેટ હોવ છો, ત્યારે તાપમાનમાં ફેરફારને કારણે તમારું શરીર ખૂબ જ સંવેદનશીલ બની જાય છે. પાણીની ઉણપને કારણે શરીરમાં મેટાબોલિક રેટ ખૂબ જ ઓછો થઈ જાય છે જેના કારણે તમારા શરીરનું તાપમાન ઘટવા લાગે છે.
ચિંતા- જે લોકોને ચિંતા હોય છે, તેમને પણ વધુ પડતી ઠંડીની સમસ્યાનો સામનો કરવો પડે છે. આનું કારણ એ છે કે જ્યારે તમે અસ્વસ્થ હોવ છો, ત્યારે તમારી એમીગડાલા (મગજનો ભાગ જે શરીરને સુરક્ષિત રાખવા અને જોખમનો જવાબ આપવા માટે જવાબદાર છે) સક્રિય થઈ જાય છે, જેના કારણે તમારું શરીર તમને સુરક્ષિત રાખવાનો પ્રયાસ કરે છે. અનામત ઊર્જાનો ઉપયોગ થવા લાગે છે. આ સમય દરમિયાન તમારું શરીર તમને શાંત કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે અને શરીરને ગરમ રાખવા માટે પૂરતું રક્ત પરિભ્રમણ થતું નથી.
(નોંધ : આ લેખ માત્ર જાણકારી માટે છે. સ્વાસ્થ્ય સંબંધીત કંઇ પણ અનુસરતા પહેલા આપ આપના તબીબ અથવા તજજ્ઞોની સલાહ ખાસ લેવી.)
