હિન્દુ ધર્મમાં એકાદશીનું વિશેષ મહત્વ છે. એક વર્ષમાં કુલ 24 એકાદશીઓ હોય છે. આ એકાદશીમાંથી એક નિર્જળા એકાદશી છે. માન્યતા અનુસાર નિર્જળા એકાદશીને સૌથી કઠિન એકાદશી કહેવામાં આવે છે. નિર્જળા એકાદશીના વ્રત દરમિયાન ભક્તો પાણી પણ પીતા નથી, જેના કારણે તેનું નામ નિર્જળા એકાદશી રાખવામાં આવ્યું છે.
નિર્જળા એકાદશીના દિવસે ભગવાન વિષ્ણુની પૂજાની સાથે દાન કરવું પણ શુભ માનવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જે ભક્તો નિર્જળા એકાદશીનું વ્રત કરે છે તેમને પવિત્ર સ્થળોએ સ્નાન કરવા જેવું જ ફળ મળે છે. જાણો મે મહિનામાં નિર્જળા એકાદશી ક્યારે મનાવવામાં આવશે અને કયા સમયે કરી શકાય છે પૂજા.
નિર્જળા એકાદશીનું વ્રત પાપોમાંથી મુક્તિ મેળવવા માટે કરવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ વ્રત કરવાથી ભક્તના જીવનના કષ્ટો દૂર થાય છે અને સુખની પ્રાપ્તિ થાય છે. પંચાંગ અનુસાર જ્યેષ્ઠ માસના શુક્લ પક્ષની એકાદશી તિથિએ નિર્જળા એકાદશી વ્રત કરવામાં આવશે. 30 મેના રોજ, એકાદશી તિથિ બપોરે 1.07 વાગ્યે શરૂ થાય છે અને બીજા દિવસે 31 મે, બુધવારે, બપોરે 1.45 વાગ્યે સમાપ્ત થશે. જેના કારણે 31મી મે, બુધવારે નિર્જળા એકાદશીની ઉજવણી કરવામાં આવશે અને નિર્જળા એકાદશીનું વ્રત બુધવારે જ રાખવામાં આવશે.
નિર્જળા એકાદશીનું પૂજન
નિર્જળા એકાદશીના દિવસે વ્યક્તિ સવારે વહેલા ઊઠીને સ્નાન કરે છે. આ દિવસે બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં સ્નાન કરવું ખૂબ જ શુભ છે. આ દિવસે, ભગવાન વિષ્ણુને પ્રસન્ન કરવા માટે, ભક્તો તેમના પ્રિય પીળા વસ્ત્રો પહેરે છે. આ પછી ધૂપ, દીપ વગેરેથી પૂજા કરવામાં આવે છે અને શ્રી હરિને તમારી ઇચ્છા કહેવાની સાથે તમારી ભૂલોની ક્ષમા પણ માંગવામાં આવે છે. સાંજે ફરી એકવાર વિષ્ણુ પૂજા થાય છે. આ વિષ્ણુ પૂજામાં ભક્તો ભગવાન વિષ્ણુની આરતી કરે છે, સ્તોત્ર કરે છે, ભોગ ચઢાવે છે અને પ્રસાદ વહેંચે છે. નિર્જળા વ્રતના દર્શન કર્યા પછી બીજા દિવસે સવારે સ્નાન કરીને ભક્તો ઉપવાસ સમાપ્ત કરે છે.
નિર્જળા એકાદશી પર દાનનું મહત્વ
આ એકાદશીનું વ્રત કરીને અન્ન, પાણી, વસ્ત્ર, આસન, ચંપલ, છત્રી, ધાબળો અને ફળ વગેરેનું દાન કરવું જોઈએ. જે ભક્તો આ દિવસે પાણીના ઘડા(જલ કલશ)નું દાન કરે છે, તેઓને વર્ષની તમામ એકાદશીઓનું ફળ મળે છે. આ એકાદશીનું વ્રત કરવાથી વ્યક્તિ બીજી બધી એકાદશી પર ભોજન કરવાના પાપમાંથી મુક્ત થાય છે સાથે જ બધી એકાદશીના પુણ્યનો લાભ મેળવે છે. જે વ્યક્તિ નિર્જળા એકાદશીનું ભક્તિપૂર્વક ઉપવાસ કરે છે તે તમામ પાપોમાંથી મુક્ત થઈને મોક્ષની પ્રાપ્તિ કરે છે.
(નોંધઃ આ લેખ પ્રચલિત માન્યતાઓ પર આધારિત છે. તેના કોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવા નથી. લોકોની જાણકારી માટે તેને અહીં રજૂ કરવામાં આવ્યો છે.)
