હિંદુ ધર્મમાં ચાતુર્માસનું વિશેષ મહત્વ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ મહિનામાં ભગવાન શિવ ચાર મહિના સુધી સૂઈ જાય છે. ભગવાન વિષ્ણુ દેવશયની એકાદશીના દિવસે ચાર મહિના સુધી શયનમાં જાય છે. આવી સ્થિતિમાં આ ચાર મહિનામાં કેટલાક વિશેષ દેવતાઓની પૂજા કરવામાં આવે છે. ચાલો જાણીએ.
શાસ્ત્રોમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે દેવશયની એકાદશીના દિવસથી 4 મહિના સુધી ભગવાન વિષ્ણુની સાથે વિવિધ દેવતાઓ શયનમાં જાય છે.
હિન્દુ ધર્મમાં આ 4 મહિના ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ 4 મહિના શ્રાવણ, ભાદરવો, આસો અને કારતક માસ છે. આ વર્ષે અધિક માસના કારણે ચાતુર્માસ 5 મહિનાનો રહેશે. આ 5 મહિનામાં દેવી-દેવતાઓની પૂજાનું વિશેષ મહત્વ છે. આવો જાણીએ, ચાતુર્માસમાં કયા દેવી-દેવતાઓની પૂજા કરવી જોઈએ, જેનું વિશેષ મહત્વ છે.
શ્રાવણ મહિનો
શ્રાવણ મહિનો ભગવાન શિવની પૂજા માટે સમર્પિત છે. જ્યારે ભગવાન વિષ્ણુ દેવશયની એકાદશીના દિવસથી ઊંઘમાં જાય છે, ત્યારે માત્ર ભગવાન શિવ જ બ્રહ્માંડનું સંચાલન કરે છે. આવી સ્થિતિમાં આ મહિનામાં ભગવાન શિવની પૂજા કરવાથી જીવનની તમામ સમસ્યાઓ દૂર થઈ જાય છે.
અધિક માસ
અધિક માસ ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા માટે સમર્પિત છે. આ સમય દરમિયાન દેવી તુલસીની પૂજા કરવાથી વિશેષ ફળ મળે છે અને સાધકને સૌભાગ્ય પ્રાપ્ત થાય છે.
ભાદરવો
શ્રાવણ મહિના પછી ભાદરવો મહિનાની શરૂઆત થાય છે. મહિનામાં ભગવાન શ્રીકૃષ્ણની પૂજા કરવાથી જીવનની તમામ સમસ્યાઓ દૂર થઈ જાય છે. તે જ સમયે, ભગવાન શિવ અને માતા પાર્વતીના પુત્ર ગણેશની જન્મજયંતિ પણ આ મહિનામાં ઉજવવામાં આવે છે. એટલા માટે આ મહિનામાં ગણેશજીની પૂજાનું પણ વિશેષ મહત્વ છે.
આસો મહિનો
અશ્વિન મહિનામાં પિતૃઓની પૂજા અને દેવી દુર્ગાની પૂજાનું વિશેષ મહત્વ છે. આ દરમિયાન 16 શ્રાદ્ધ વિધિ કરવામાં આવે છે અને નવરાત્રી ઉત્સવ ઉજવવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે અશ્વિન મહિનામાં પિંડ દાન, તર્પણ, શ્રાદ્ધ કર્મ વગેરે કરવાથી પિતૃઓની આત્માઓને મોક્ષ મળે છે. બીજી તરફ શારદીય નવરાત્રિમાં મા ભગવતીના નવ સ્વરૂપોની પૂજા કરવાથી જીવનની તમામ સમસ્યાઓ દૂર થાય છે.
કારતક મહિનો
કારતક મહિનામાં, દેવઉઠની એકાદશી પર ભગવાન વિષ્ણુ 4 મહિનાની ગાઢ નિંદ્રામાંથી જાગી જાય છે. સાથે જ કારતક મહિનામાં સ્નાન અને દાનનું પણ વિશેષ મહત્વ છે. આ મહિનામાં દિવાળી, તુલસી વિવાહ, દેવ દીપાવલી વગેરે તહેવારો ઉત્સાહપૂર્વક ઉજવવામાં આવે છે. આ સાથે જ આ મહિનામાં દેવી લક્ષ્મી અને વિષ્ણુજીની પૂજાનું વિશેષ મહત્વ છે.
(નોંધ: અહીં આપવામાં આવેલી માહિતી ધાર્મિક માન્યતાઓ અને જાહેર માન્યતાઓ પર આધારિત છે, તેના માટે કોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવા નથી. સામાન્ય જનતાના હિતને ધ્યાનમાં રાખીને અહીં રજૂ કરવામાં આવી છે.)