જ્યાં સુધી ચાતુર્માસ ચાલે છે ત્યાં સુધી દર મહિનાના બીજા દિવસે એટલે કે બીજને દિવસે અશૂન્ય શયન વ્રતનો ઉપવાસ કરવામાં આવે છે. મહાભારતમાં આ વ્રતનું વર્ણન ભગવાન શ્રીકૃષ્ણએ યુધિષ્ઠિરને કર્યું હતું અને તેનું મહત્વ પણ સમજાવ્યું હતું. આવો જાણીએ આ વ્રતની રીત અને મહત્વ.
જે રીતે મહિલા પોતાના પતિના લાંબા આયુષ્ય માટે કડવા ચોથનું વ્રત રાખે છે, તેવી જ રીતે પુરુષ તેની પત્નીના લાંબા આયુષ્ય અને સ્વાસ્થ્ય માટે વ્રત રાખે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ વ્રત કરવાથી પતિ-પત્ની 7 જન્મો સુધી સાથે રહે છે. નિયમ પ્રમાણે આ વ્રત રાખવાથી પતિ-પત્નીના સંબંધોમાં મધુરતા વધે છે.
સ્નાન વગેરેમાંથી નિવૃત્ત થયા પછી સ્વચ્છ કપડાં પહેરો. પૂજા ઘરની સામે દેવી લક્ષ્મી અને શ્રીહરિવિષ્ણુનું ધ્યાન કરો અને ઉપવાસનું વ્રત લો. સાંજના સમયે દેવી લક્ષ્મી અને વિષ્ણુનું ચિત્ર અથવા મૂર્તિ સ્થાપિત કરીને પૂજા કરો અને વિધિ-વિધાન અનુસાર તેમની પૂજા કરો.
ષોડષપચાર અથવા પંચોપચારમાં મા લક્ષ્મી અને વિષ્ણુજીની પૂજા કરો. એટલે 16 પ્રકારની સામગ્રી અથવા 5 પ્રકારની સામગ્રી સાથે પૂજા.
માતા લક્ષ્મીને શ્રૃંગારની વસ્તુઓ અર્પણ કરવી જોઈએ. આ પછી ચંદ્રોદય સમયે દહીં, અક્ષત અને ફળો સાથે અર્ઘ્ય ચઢાવવું જોઈએ. અંતમાં આરતી કર્યા પછી પ્રસાદનું વિતરણ કરવું જોઈએ.
જો શક્ય હોય તો કન્યા ભોજન અથવા બ્રાહ્મણ ભોજનનું આયોજન કરવું જોઈએ અથવા પોતાની ક્ષમતા મુજબ ગરીબોને દાન આપવું જોઈએ. આ પછી ઉપવાસના પારણા કરી શકાય છે.
“लक्ष्म्या न शून्यं वरद यथा ते शयनं सदा।
शय्या ममाप्य शून्यास्तु तथात्र मधुसूदन।।”
(નોંધ: અહીં આપવામાં આવેલી માહિતી ધાર્મિક માન્યતાઓ અને જાહેર માન્યતાઓ પર આધારિત છે, તેના માટે કોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવા નથી. સામાન્ય જનતાના હિતને ધ્યાનમાં રાખીને અહીં રજૂ કરવામાં આવી છે.)
