સમયનું મહત્વ સમજાવતા આચાર્ય ચાણક્યએ કહ્યું છે કે સમય એક મહત્વપૂર્ણ સંસાધન છે, જે આપણી પાસે મર્યાદિત માત્રામાં છે. તે આપણી સૌથી મૂળભૂત સંપત્તિ છે, જેને આપણે બદલી શકતા નથી. આચાર્ય ચાણક્યએ ચાણક્ય નીતિ ગ્રંથમાં આનો વિગતવાર ઉલ્લેખ કર્યો છે –
नास्त्यनन्तरायः कालविक्षेपे
આચાર્ય ચાણક્યએ આ શ્લોકમાં કહ્યું છે કે જે વ્યક્તિ સમયનો દુરુપયોગ કરે છે તે પોતાનું જીવન કોઈપણ અવરોધ વિના જીવી શકતો નથી.
આળસુ વ્યક્તિનું જીવન મુશ્કેલીઓથી ઘેરાયેલું હોય છે. આચાર્યના મતે, જ્યારે વ્યક્તિ સમયનો યોગ્ય ઉપયોગ નથી કરતી, ત્યારે તેને જીવનમાં ઘણી વખત નુકસાન સહન કરવું પડે છે.
ભૂતકાળ ક્યારેય પાછો આવતો નથી
આચાર્ય ચાણક્યએ કહ્યું છે કે જે સમય પસાર થઈ જાય છે તે પાછો નથી આવી શકતો. આમ, જો સમયનો યોગ્ય ઉપયોગ ન કરવામાં આવે તો તે વ્યર્થ જાય છે. માનવ જીવનમાં દરેક ક્ષણનું મહત્વ છે. તેથી, તેનો યોગ્ય ઉપયોગ મનુષ્ય માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
अन्शास्यविनाषत संस्याभिवनाशः श्रेयान्
આ સૂત્રના આચાર્ય ચાણક્યએ કહ્યું છે કે માણસના મૃત્યુને ટાળી શકાતું નથી, તે અનિવાર્ય છે, તેથી માણસ માટે સંઘર્ષથી દૂર રહેવું એટલું ફાયદાકારક નથી જેટલું લડતી વખતે અનિશ્ચિત મૃત્યુને સ્વીકારવું છે. લડાઈને ટાળીને મૃત્યુને ટાળી શકાતું નથી. મૃત્યુને અર્થહીન બનાવવું એ મૃત્યુંજય બનવું કહેવાય. કોઈ પણ વ્યક્તિ વાસ્તવિક મૃત્યુથી બચી શકતી નથી. આ સંસારમાં વ્યક્તિના વાસ્તવિક જીવનનો ઉદ્દેશ્ય કામમાં વ્યસ્ત રહેવું અને કામ કરતી વખતે જગતનું ભલું કરવું એ જ હોય છે, એટલે કે વ્યક્તિએ પોતાની ફરજ બજાવવાથી ક્યારેય પાછી પાની ન કરવી જોઈએ.
(નોંધઃ આ લેખમાં આપવામાં આવેલી માહિતી સામાન્ય ધારણાઓ પર આધારિત છે. અમે આની પુષ્ટિ કરતા નથી. નિષ્ણાતની સલાહ લીધા પછી જ આને અનુસરો.)
