સનાતન ધર્મમાં મા દુર્ગાના 09 સ્વરૂપોની પૂજા વિશેષ મહત્વ છે. આ સ્વરૂપોની પૂજા અલગ-અલગ રીતે કરવામાં આવે છે અને વિવિધ મંત્રોનો જાપ પણ કરવામાં આવે છે. નવરાત્રિ વ્રત વિશે, એવું માનવામાં આવે છે કે આ 09 દિવસોમાં, દેવી દુર્ગાની અપાર કૃપા ભક્તો પર વરસે છે. શારદીય નવરાત્રીના બીજા દિવસે માતા બ્રહ્મચારિણીની પૂજા કરવાની પરંપરા છે. નવરાત્રીના બીજા દિવસે માતાના આ પવિત્ર સ્વરૂપની પૂજા કરવામાં આવે છે. આ દિવસે કેટલાક મંત્રોના જાપ કરવાથી બધી મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે અને બધી પરેશાનીઓ દૂર થાય છે. ચાલો જાણીએ કેટલાક મંત્રો વિશે.
જમણા હાથમાં માળા અને ડાબા હાથમાં કમંડળ ધારણ કરનાર બ્રહ્મચારિણી દેવીનું સ્વરૂપ પૂર્ણ જ્યોતિમય અને અત્યંત ભવ્ય છે. બ્રહ્મ એટલે તપસ્યા અને ચારિણી એટલે આચરણ કરનાર. આમ બ્રહ્મચારિણી એટલે તપનું આચરણ કરનાર દેવી. બ્રહ્મચારિણી માતાના નામમાં જ મર્મ છુપાયેલો છે. બ્રહ્મ એટલે તપ અને ચારિણી એટલે આચરણ કરનાર. આમ તપનું આચરણ કરનારી દેવી એટલે બ્રહ્મચારિણી માતા. શાસ્ત્રો અનુસાર પૂર્વ જન્મમાં તે હિમાલયના ઘરે પુત્રીના રૂપમાં અવતર્યા હતા. નારદથીના ઉપદેશથી ભગવાન મહાદેવને પતિના રૂપમાં મેળવવા માટે તેમણે આકરી તપસ્યા કરી હતી.
એવો ઉલ્લેખ છે કે, એક હજાર વર્ષ સુધી તેમણે માત્ર ફળ ફુલ ખાઇને કઠોર તપ કર્યું હતું. સો વર્ષ સુધી ફક્ત શાકભાજી ખાધા હતા. કેટલાક વર્ષો એમણે આકરા ઉપવાસ કર્યા હતા. આ તપને લીધે મહાદેવ પ્રસન્ન થયા હતા અને એટલે જ તેઓ બ્રહ્મચારિણીના નામથી ઓળખાયા.
પોતાના પૂર્વ જન્મમાં જ્યારે તે હિમાલયના ઘરે પુત્રી બનીને અવતર્યા હતા, ત્યારે નારદજીના ઉપદેશથી તેમણે ભગવાન શંકરજીને પતિના રૂપમાં મેળવવાં માટે ખૂબ કડક તપસ્યા કરી હતી. ખુલ્લા આકાશ નીચે ટાઢ, તડકો અને વરસાદનું કષ્ટ સહન કર્યું હતું. જમીન પર તૂટીને પડતા બિલીપત્રો ખાઇ ભગવાનની આરાધના કરી હતી. બાદમાં તૂટેલા બિલીપત્રનો પણ એમણે ત્યાગ કર્યો હતો જેને લીધે તેઓ બ્રહ્મચારિણીની સાથોસાથ અપર્ણા તરીકે પણ ઓળખાયા. કઠોર તપને લીધે સાક્ષાત ભગવાન બ્રહ્મા પ્રસન્ન થયા હતા અને આકાશવાણી કરી હતી કે, હે દેવી આવું કઠોર તપ કોઇ કરી શક્યું નથી. તમારી મનોકામના પૂર્ણ થશે અને ભગવાન શંકર તમને પતિના રૂપમાં પ્રાપ્ત થશે. તમારા તપના ગુણલાં ત્રણેય લોકમાં ગવાશે.
બ્રહ્મચારિણી, મા દુર્ગાનું બીજું સ્વરૂપ, ભક્તો અને સાધકોને શાશ્વત ફળ આપનારી માનવામાં આવે છે. તેમની પૂજા કરવાથી માણસમાં તપ, ત્યાગ, ત્યાગ, સદાચાર અને સંયમ વધે છે. જીવનના કપરા સંઘર્ષમાં પણ તેમનું મન કર્તવ્યના માર્ગથી હટતું નથી. એવું માનવામાં આવે છે કે માતા બ્રહ્મચારિણીની કૃપાથી દરેક જગ્યાએ સફળતા અને વિજય પ્રાપ્ત થાય છે. દુર્ગા પૂજાના બીજા દિવસે તેમના સ્વરૂપની પૂજા કરવામાં આવે છે. આ દિવસે સાધકનું મન સ્વાધિસ્થાન ચક્રમાં સ્થાપિત થાય છે. આ ચક્રમાં સ્થિત મન યોગી જેવું બની જાય છે અને માતાની કૃપા અને ભક્તિના આશીર્વાદ મેળવે છે.
માતા બ્રહ્મચારિણીની પૂજા માટે વિશેષ મંત્ર
નવરાત્રિના બીજા દિવસે મા બ્રહ્મચારિણીના સ્વરૂપની પૂજા કરવામાં આવે છે. આ દિવસે સાધકે કેટલાક વિશેષ મંત્રોનો જાપ કરવો જોઈએ. એવું માનવામાં આવે છે કે શક્તિના આશીર્વાદ મેળવવા માટે અમુક મંત્રોનો જાપ કરી શકાય છે. માતા બ્રહ્મચારિણીની પૂજામાં, મંત્ર ‘दधाना करपद्माभ्यामक्षमालाकमण्डलू, देवी प्रसीदतु मयि ब्रह्मचारिण्यनुत्तमा’ અથવા ‘ॐ ऐं ह्रीं क्लीं ब्रह्मचारिण्यै नम:’નો રુદ્રાક્ષની માળા પર જાપ કરવો જોઈએ.આ સમય દરમિયાન તમારી માળા બીજા કોઈને ન દેખાય તેનું ધ્યાન રાખો. મંત્ર જાપના નિયમો અનુસાર ગાયના મુખમાં માળાનો જાપ કરવો હંમેશા યોગ્ય છે.
મા બ્રહ્મચારિણીનો પૂજા મંત્ર
ह्रीं श्री अम्बिकायै नम:।
મા બ્રહ્મચારિણીને શું અર્પણ કરવું
મા બ્રહ્મચારિણીને સાકર અતિપ્રિય છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જો મા બ્રહ્મચારિણીને સાકર અર્પણ કરવામાં આવે તો તે ભક્તનું આયુષ્ય વધારવાનું વરદાન આપે છે.
મા બ્રહ્મચારિણીને કયો રંગ ગમે છે ?
મા બ્રહ્મચારિણી સફેદ વસ્ત્રો પહેરે છે પરંતુ તેમનો પ્રિય રંગ લાલ છે. વટ વૃક્ષનું ફૂલ માતાને ખૂબ જ પ્રિય છે.
(નોંધ: અહી આપવામાં આવેલી જાણકારી ધાર્મિક આસ્થાઓ અને લોક માન્યતાઓ આધારિત છે, જેનો કોઈ વૈજ્ઞાનિક આધાર નથી. સામાન્ય જનરૂચિને ધ્યાનમાં રાખીને આ લેખને અહી પ્રસ્તુત કરવામાં આવ્યો છે.)
