હિંદુ ધર્મમાં તુલસીનું ખૂબ મહત્ત્વ માનવામાં આવે છે. એવું કહેવાય છે કે તુલસી ભગવાન વિષ્ણુને પણ પ્રિય છે, તેથી જ ભગવાન વિષ્ણુની પૂજામાં તુલસીનો વિશેષ સમાવેશ થાય છે.
સાથે જ તુલસીને લક્ષ્મી માતાનું સ્વરૂપ પણ કહેવામાં આવે છે. તુલસીના છોડને તુલસી માતા પણ કહેવામાં આવે છે અને કહેવાય છે કે જો તુલસી માતાની પૂજા પૂર્ણ ભાવનાથી કરવામાં આવે તો જીવનની પરેશાનીઓ દૂર થાય છે, ઘરમાં સુખ-શાંતિ જળવાઈ રહે છે અને સકારાત્મક વાતાવરણ બની રહે છે.
એવું માનવામાં આવે છે કે તુલસી પરની મંજરી તુલસી માતાના માથાનું વજન છે જેને દૂર કરવી જોઈએ, પરંતુ તુલસીમાંથી મંજરી ક્યારે ઉતારવી અને ક્યારે નહીં તે ધ્યાન રાખવું પણ જરૂરી છે.
દંતકથા અનુસાર, એક સમય હતો. માતા લક્ષ્મી, મા ગંગા અને મા સરસ્વતી ભૂતકાળમાં કોઈ વાતને લઈને દલીલ કરી રહ્યા હતા અને વાદ-વિવાદ થયો. આ દરમિયાન વિવાદ એટલો વધી ગયો કે ત્રણેય દેવીઓ એકબીજાને કોસવા લાગ્યા. મા ગંગાએ મા લક્ષ્મીને શ્રાપ આપ્યો કે તે છોડ બની જશે. આ કારણે મા લક્ષ્મી પહેલા વૃંદા બની અને પછી તુલસીનો છોડ. આ જોઈને માતા પાર્વતી ત્યાં આવ્યા અને સમગ્ર સમસ્યા જાણ્યા પછી માતા લક્ષ્મીને તે શ્રાપનો ઉપાય જણાવ્યો.
માતા પાર્વતી તેમને મહાદેવ પાસે લઈ ગયા. મહાદેવે ઉપાય જણાવ્યો કે દર મહિનાની બારસે શાલિગ્રામને તુલસી પરની મંજરી અર્પણ કરવામાં આવે તો તેઓ અન્ય છોડની જેમ અવતરશે નહીં અને તેમને પણ તુલસીના રૂપમાં મોક્ષ મળશે. તેથી જ તેઓ તુલસીની ડાળીને તોડીને શાલિગ્રામ અથવા શ્રી કૃષ્ણને અર્પણ કરે છે.
મંજરી તોડવાના દિવસે ખાસ ધ્યાન રાખવું પણ જરૂરી છે. એવું માનવામાં આવે છે કે તુલસીની મંજરી મંગળવાર અથવા રવિવારે ક્યારેય તોડવી જોઈએ નહીં. આમ કરવું અશુભ માનવામાં આવે છે. અન્ય દિવસોમાં મંજરી તોડી શકાય છે.
(નોંધ: અહીં આપવામાં આવેલી માહિતી ધાર્મિક માન્યતાઓ અને જાહેર માન્યતાઓ પર આધારિત છે, તેના માટે કોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવા નથી. સામાન્ય જનતાના હિતને ધ્યાનમાં રાખીને અહીં રજૂ કરવામાં આવી છે.)
