ભારત ભૂમિના પ્રસિદ્ધ આચાર્ય ચાણક્યને આજે પણ જ્ઞાનનું પ્રતિક માનવામાં આવે છે. ભલે તેઓ આજે હયાત નથી, પરંતુ તેમની નીતિઓની ચર્ચા હજુ પણ થાય છે. તેઓ કૌટિલ્યના નામથી પણ ઓળખાય છે. તેમને એક કુશળ રાજકારણી, અર્થશાસ્ત્રી અને વિદ્વાન ગુરુ તરીકે જોવામાં આવતા હતા. તેમણે નીતિશાસ્ત્ર પર જે ગ્રંથ લખ્યો હતો તેમને આપણે ચાણક્ય નીતિના નામથી જાણીએ છીએ.
આ નીતિ દ્વારા ચાણક્યએ લોકોને માર્ગદર્શન આપ્યું છે અને તેમના કલ્યાણની વાત કરી છે. આચાર્ય ચાણક્યની આ નીતિ સફળતાની ચાવીથી ઓછી નથી. લોકો પણ તેમની નીતિઓ દ્વારા તેમના જીવનમાં સફળતાનો માર્ગ નક્કી કરે છે. તેમણે તેમના જીવનના દરેક પાસાઓ પર તેમનું જ્ઞાન શેર કર્યું. તેણે સામાન્ય ચંદ્રગુપ્ત મૌર્યને રાજા બનાવ્યો અને મૌર્ય સામ્રાજ્યની સ્થાપનામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી. ચાણક્યની એક નીતિ વિશે વાત કરીએ જેના દ્વારા તેમણે તેમની નીતિ દ્વારા તમામ કાર્યોની સફળતા પાછળ એક મહત્વપૂર્ણ વાત સમજાવી છે.
ચાણક્યની નીતિ આ પ્રમાણે છે-
यद्दूरं यद्दुराराध्यं यच्च दूरे व्यवस्थितम्।
तत्सर्व तपसा साध्यं तपो हि दुरतिक्रमम्।।
આચાર્ય ચાણક્ય તેમની નીતિમાં કહે છે કે જે વસ્તુ તમારાથી દૂર છે, જેની પૂજા કરવી મુશ્કેલ છે અને જે ખૂબ જ ઊંચાઈ પર છે. તપસ્યા દ્વારા બધું જ પ્રાપ્ત કરી શકાય છે, કારણ કે તપસ્યામાં ખૂબ શક્તિ છે અને સંન્યાસી માટે કોઈ કાર્ય મુશ્કેલ નથી.
માણસને તપસ્યાનું ફળ મળે છે
ચાણક્ય આ નીતિ દ્વારા કહેવા માંગે છે કે તપસ્યા કરવાથી મુશ્કેલ કાર્યો સરળ થઈ જાય છે. તપસ્યા દ્વારા દરેક વસ્તુ પ્રાપ્ત કરી શકાય છે, પરંતુ તપ શું છે? માળા વડે જપ કરવો, એક પગે ઊભા રહેવું કે એક હાથ ઉપર ઉભી કરી લેવું, આ બધું તપની શ્રેણીમાં નથી આવતું. તપનો સાચો અર્થ એ છે કે મુશ્કેલ પરિસ્થિતિઓનો હિંમતપૂર્વક સામનો કરવો, ભૂખ-તરસ, દુ:ખ-આનંદ, નુકસાન-લાભ, જીવન-મરણમાં સમાન રહેવું અને આપત્તિના સમયે ધર્મ ન છોડવો. આ બધું જીવનની તપસ્યા છે અને તે માણસને કંઈક મૂલ્યવાન બનાવે છે.
આ માટે તપસ્યા કરવી જરૂરી છે
કંઈપણ પ્રાપ્ત કરવા કે સફળતા મેળવવા માટે તપસ્યા કરવી પડે છે. જો તમને કોઈ વસ્તુ સરળતાથી મળે છે તો તમે તેની કિંમત સમજી શકશો નહીં. વિશ્વના તમામ મહાન લોકોએ જીવનમાં સફળતા પ્રાપ્ત કરી છે અને તેમની તપસ્યાના બળથી જ તેમના લક્ષ્ય સુધી પહોંચ્યા છે. તપસ્યા વિના વ્યક્તિ જીવનમાં કોઈ પદ પ્રાપ્ત કરી શકતો નથી. કારણ કે જીવનમાં સફળતા સરળતાથી મળતી નથી. ચાણક્ય વધુમાં કહે છે કે તપસ્યા દ્વારા જ વ્યક્તિ જીવનમાં ઉચ્ચ સ્થાન પ્રાપ્ત કરે છે અને સમાજમાં માન-સન્માન મેળવે છે. જેઓ જીવનમાં બેસીને સર્વસ્વ પ્રાપ્ત કરવાની કલ્પના કરે છે તેઓ મૃત્યુ પછી પોતાના કર્મોનું ફળ ભોગવે છે અને અંતે પસ્તાવો કરે છે.
(નોંધઃ આ લેખ પ્રચલિત માન્યતાઓ પર આધારિત છે. તેના કોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવા નથી. લોકોની જાણકારી માટે તેને અહીં રજૂ કરવામાં આવ્યો છે.)
