ગુજરાત રાજ્યમાં હિન્દુ કેલેન્ડર મુજબ ભગવાન શ્રી કૃષ્ણનો જન્મોત્સવ શ્રાવણ માસના કૃષ્ણ પક્ષની અષ્ટમી તિથિના દિવસે ઉજવવામાં આવે છે.
આ વર્ષે જન્માષ્ટમી સોમવારે 26 ઓગસ્ટ 2024ના રોજ ઉજવવામાં આવશે. હંમેશાની જેમ જન્માષ્ટમીના બીજા દિવસે દેશભરમાં ‘દહી હાંડી’નો તહેવાર પણ ઉજવવામાં આવશે. મહારાષ્ટ્ર અને ગુજરાતમાં દહી હાંડીનો તહેવાર ખૂબ જ ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે. આમાં લોકો એકબીજા પર ચઢીને પિરામિડ બનાવે છે અને ઊંચાઈ પર લટકેલા દહીં, દૂધ, માખણ વગેરેથી ભરેલી મટકીને તોડે છે.
દહીં હાંડીનો તહેવાર ક્યારે છે?
આ વખતે જન્માષ્ટમી 26 ઓગસ્ટ સોમવારના રોજ ઉજવવામાં આવશે અને બીજા દિવસે એટલે કે 27 ઓગસ્ટ મંગળવારના રોજ દહીં હાંડીનો તહેવાર ઉજવવામાં આવશે. ખાસ કરીને મહારાષ્ટ્ર, યુપીમાં મથુરા, વૃંદાવન અને ગોકુલમાં આ તહેવાર અલગ રીતે જોવા મળે છે.
દહીં હાંડી ઉત્સવની શરૂઆત કેવી રીતે થઈ?
ધાર્મિક માન્યતા અનુસાર આ તહેવાર દ્વાપર યુગથી ઉજવવામાં આવે છે. ભગવાન શ્રી કૃષ્ણને દહીં, દૂધ અને માખણ ખૂબ જ પ્રિય હતા. તે તેના મિત્રો સાથે મળીને પડોશના ઘરોમાંથી માખણ ચોરીને ખાતો હતો. તેથી જ તેને માખણ ચોર પણ કહેવામાં આવે છે. એટલું જ નહીં તે ગોપીઓના ઘડા પણ તોડી નાખતો હતો. તેનાથી કંટાળીને ગોપીઓએ માખણ અને દહીંના વાસણો ઊંચાઈ પર લટકાવવાનું શરૂ કર્યું. પરંતુ ગોપીઓના તમામ પ્રયત્નો વ્યર્થ રહ્યા. તોફાની કાન્હાએ તેના મિત્રોની મદદથી માટલી તોડીને માખણ અને દહીં ખાતો હતો. ભગવાન કૃષ્ણના બાળપણના આ મનોરંજનને યાદ કરીને દહીં હાંડીનો તહેવાર શરૂ થયો હતો.
દહી હાંડીનો તહેવાર કેવી રીતે ઉજવવામાં આવે છે?
દહીં હાંડી ઉત્સવ માટે માટીના વાસણમાં દહીં, માખણ અને દૂધ વગેરે ભરવામાં આવે છે. તે પછી વાસણને ઊંચી જગ્યાએ લટકાવવામાં આવે છે. છોકરાઓ અને છોકરીઓના કેટલાક જૂથો ગોપાલ બનીને આ રમતમાં ભાગ લે છે. જેમાં ગોવિંદા પિરામિડ બનાવે છે અને નારિયેળની મદદથી માટલી તોડે છે. આ ફેસ્ટિવલ એક સ્પર્ધા તરીકે પણ યોજવામાં આવે છે અને વિજેતાને ઇનામ પણ આપવામાં આવે છે.
દહી હાંડી ઉત્સવનું મહત્વ
જન્માષ્ટમી પર દહીં હાંડીનું વિશેષ મહત્વ છે. ભગવાન કૃષ્ણના બાળપણના મનોરંજનની ઝલક બતાવવા માટે દહી હાંડી ઉત્સવ ઉજવવામાં આવે છે. હિંદુ ધર્મમાં એવી માન્યતા છે કે ઘરમાં માખણ ચોરવા માટે મટકી તોડવાથી જીવનના તમામ દુ:ખ દૂર થઈ જાય છે અને વ્યક્તિને સુખ, સમૃદ્ધિ, ધન અને વૈભવ પ્રાપ્ત થાય છે.
(નોંધ: અહીં આપવામાં આવેલી માહિતી ધાર્મિક માન્યતાઓ અને જાહેર માન્યતાઓ પર આધારિત છે, તેના માટે કોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવા નથી. સામાન્ય જનતાના હિતને ધ્યાનમાં રાખીને અહીં રજૂ કરવામાં આવી છે.)
