ગણેશ ચતુર્થી, જેને ગણેશોત્સવ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, એ હિન્દુઓનો મુખ્ય તહેવાર છે જે ભગવાન ગણેશના જન્મદિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.
આ તહેવાર ભારતીય કેલેન્ડરના ભાદ્રપદ મહિનાની ચતુર્થી તિથિ પર આવે છે, જે સામાન્ય રીતે ઓગસ્ટ અથવા સપ્ટેમ્બર મહિનામાં આવે છે. ગણેશ ચતુર્થીના અંતે, એટલે કે દસમા દિવસે, ગણેશ વિસર્જન અથવા ‘અનંત ચતુર્દશી’ ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસે, ભક્તો ગણેશ મૂર્તિને પાણીમાં વિસર્જન કરે છે અને ભગવાન ગણેશને આવતા વર્ષે પાછા ફરવાની પ્રાર્થના કરે છે.
ધાર્મિક માન્યતા અનુસાર ભગવાન ગણેશની પૂજામાં દુર્વાનું ઘણું મહત્વ છે. ભગવાન ગણેશની પૂજા દુર્વા વિના અધૂરી માનવામાં આવે છે. દુર્વા ચઢાવવાથી જીવનના તમામ અવરોધો દૂર થાય છે. ગણેશ ચતુર્થીના શુભ અવસર પર, ચાલો જાણીએ કે ગણપતિ બાપ્પાને શા માટે દુર્વા ખૂબ ગમે છે અને તેમની પૂજામાં શા માટે દુર્વા ચઢાવવામાં આવે છે.
ગણેશ ચતુર્થી ક્યારે છે?
વૈદિક કેલેન્ડર મુજબ, આ વર્ષે ભાદ્રપદ મહિનાના શુક્લ પક્ષની ચતુર્થી તિથિ 6 સપ્ટેમ્બરે બપોરે 3:01 વાગ્યે શરૂ થશે અને આ તિથિ બીજા દિવસે 7 સપ્ટેમ્બરના રોજ સાંજે 5:37 વાગ્યે સમાપ્ત થશે. ઉદય તિથિ અનુસાર, 7 સપ્ટેમ્બર શનિવારથી ગણેશ ચતુર્થી શરૂ થશે. આ દિવસે ભગવાન ગણેશની મૂર્તિની સ્થાપના કરવામાં આવશે અને વ્રત રાખવામાં આવશે.
ધાર્મિક મહત્વ
ભગવાન ગણેશને વિઘ્નો દૂર કરનાર કહેવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે દુર્વા ચઢાવવાથી તમામ પ્રકારના અવરોધો દૂર થાય છે અને કાર્ય સિદ્ધ થાય છે. દુર્વા પવિત્ર અને શુદ્ધ માનવામાં આવે છે. દુર્વા અર્પણ કરવા પાછળની માન્યતા એવી છે કે પૂજાનું કાર્ય પવિત્રતાથી થાય છે. તેમજ ભગવાન ગણેશને દુર્વા અર્પણ કરવાથી ઘરમાં સુખ,સુખ અને સમૃદ્ધિ આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ભગવાન ગણેશને પ્રસન્ન કરવા અને તેમના આશીર્વાદ મેળવવા માટે દુર્વા એ એક સરળ ઉપાય છે. દુર્વા ભગવાન ગણેશ પ્રત્યે આદર અને પ્રેમનું પ્રતીક છે. આ અર્પણ ભગવાન ગણેશ પ્રત્યે આદર અને ભક્તિ દર્શાવે છે. તેથી ગણપતિની પૂજામાં દુર્વા અવશ્ય ચઢાવવામાં આવે છે.
પૂજામાં દુર્વાનો ઉપયોગ
માન્યતા અનુસાર ભગવાન ગણેશને દુર્વા અર્પણ કરવાથી પરેશાનીઓ દૂર થાય છે અને તમામ કાર્યો સિદ્ધ થાય છે. તેમજ કોઈપણ શુભ કાર્ય કરતા પહેલા ઘરના મુખ્ય દ્વાર પર દુર્વા લગાવવાથી સકારાત્મક ઉર્જા આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ઘરની આસપાસ દૂર્વા ફેરવવાથી નકારાત્મક ઉર્જા પણ દૂર થાય છે.
ભગવાન ગણેશને દુર્વા અર્પણ કરવા પાછળની કથા
એક દંતકથા અનુસાર, પ્રાચીન સમયમાં અનલાસુર નામનો રાક્ષસ રહેતો હતો. તેના આતંક અને અત્યાચારોથી ઋષિ-મુનિઓ અને દેવતાઓથી લઈને મનુષ્યો સુધી દરેક લોકો પરેશાન હતા. તે બધાને જીવતા ગળી જતો. જેના કારણે સર્વત્ર હાહાકાર મચી ગયો હતો. આવી સ્થિતિમાં બધા દેવતાઓ ભગવાન શિવ પાસે પહોંચ્યા અને તેમને રાક્ષસના અત્યાચાર વિશે જણાવ્યું. તેણે ભગવાનને આ રાક્ષસનો નાશ કરવા પ્રાર્થના કરી. આના પર ભગવાન શિવે કહ્યું કે માત્ર ભગવાન ગણેશ જ રાક્ષસ અનલાસુરનો નાશ કરી શકે છે.
આ પછી, બધા દેવતાઓએ મળીને ભગવાન ગણેશને પ્રાર્થના કરી અને રાક્ષસના નાશ માટે વિનંતી કરી. ત્યારે ભગવાન ગણેશ રાક્ષસ પાસે પહોંચ્યા અને તેને ગળી ગયા. ભગવાન રાક્ષસને ગળી ગયા, પરંતુ રાક્ષસ ગળી ગયા પછી તેને હૃદયમાં બળતરા થવા લાગી. પછી ઋષિ કશ્યપે તેને 21 દુર્વા ઘાસ ખાવા માટે આપ્યા, જેનાથી તેમની બળતરા શાંત થઈ ગઈ. ત્યારથી એવું માનવામાં આવે છે કે ભગવાન ગણેશને દુર્વા ચઢાવવાથી ભગવાન ગણેશ પ્રસન્ન થાય છે.
(નોંધઃ આ લેખમાં આપવામાં આવેલી કોઈપણ માહિતીની ચોકસાઈ અથવા વિશ્વસનીયતાની ખાતરી આપવામાં આવતી નથી. આ માહિતી વિવિધ માધ્યમો, જ્યોતિષીઓ, પંચાંગો, માન્યતાઓ અને ધાર્મિક ગ્રંથોમાંથી એકત્રિત કરવામાં આવી છે અને તમારી સમક્ષ રજૂ કરવામાં આવી છે. અમારો ઉદ્દેશ્ય માત્ર માહિતી પ્રદાન કરવાનો છે. વધુમાં કોઈપણ ઉપયોગ માટેની જવાબદારી વપરાશકર્તાની પોતાની રહેશે.)
