ચૈત્રી નવરાત્રિ શરૂ થવા જઈ રહી છે. આ દરમિયાન સાત્વિક ખોરાક ખાવાની સલાહ આપવામાં આવે છે.
પરંતુ શું તમે જાણો છો કે સાત્વિક ખોરાક શું છે ? તેને ખાવાથી શું ફાયદો થાય છે? તમે તેનો અર્થ પણ અહીં જાણી શકો છો. સાત્વિક સંસ્કૃત શબ્દ “સત્વ” પરથી આવ્યો છે. આનો મતલબ શુદ્ધ, સ્વચ્છ અને મજબૂત ઊર્જા. ભગવદ ગીતા અનુસાર, વ્યક્તિ જે ખોરાક ખાય છે તેની સીધી અસર તેના વિચારો, માનસિક અને શારીરિક સ્વાસ્થ્ય પર પડે છે. છાંદોગ્ય ઉપનિષદ અનુસાર શુદ્ધ ખોરાક ખાવાથી આપણું મન શુદ્ધ થાય છે. તે શરીરમાંથી ઝેરી તત્વોને દૂર કરવાનું કામ કરે છે. તે શરીર અને મન બંનેને શુદ્ધ કરે છે. ભગવદ ગીતાના પહેલા અધ્યાયમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે સ્વસ્થ જીવન જીવવા માટે કેવો ખોરાક લેવો જોઈએ.
ભગવદ ગીતામાં ત્રણ ગુણોનું વિગતવાર વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. તેમાં સાત્વિક, રાજસિક અને તામસિક ગુણોનો સમાવેશ થાય છે. આવો સમજીએ ગુણોનો અર્થ અને જાણીએ સાત્વિક ભોજન ખાવાના ફાયદા.
1. સાત્વિક એટલે શુદ્ધતા, સુખાકારી, સ્વસ્થ અને સંતુલિત મન અને શરીર, સકારાત્મકતા અને શાંતિ.
2. રાજસિક એટલે ઈચ્છા, જુસ્સો, સક્રિય અને તીવ્ર મન, બેચેની, ક્રોધ અને તાણ.
3. તામસિક એટલે આળસ, સુસ્તી અને અચેતના.
સાત્વિક ખોરાક
સાત્વિક આહારમાં તાજા ફળો, તાજા શાકભાજી, આદુ, ગોળ, ખાંડ, હળદર, કાળા મરી, ધાણા, તાજી વનસ્પતિ, ફણગાવેલાં, મધ, ઘી, બદામ, અનાજ, કઠોળ, દૂધ અને ડેરી ઉત્પાદનોનો સમાવેશ થાય છે. સાત્વિક આહાર મનને શાંત રાખે છે. તે મનને શારીરિક અને માનસિક બંને રીતે સ્વસ્થ રાખે છે.
રાજસિક ખોરાક
રાજસિક ખોરાકમાં મસાલા, કોફી, ચા, ખાંડ, ડુંગળી, લસણ અને તળેલા ખોરાક વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. આમાં ફાસ્ટ ફૂડનો પણ સમાવેશ થાય છે. રાજસિક ખોરાક સ્વાદિષ્ટ, મસાલેદાર અને ગરમ હોય છે. આ પ્રકારનો ખોરાક અમુક સમય માટે ઇન્સ્ટન્ટ એનર્જી આપે છે. આ ખોરાક ધીમે ધીમે પાચનતંત્રને નુકસાન પહોંચાડે છે. જેના કારણે પેટ ફૂલવું અને અપચોની સમસ્યાનો સામનો કરવો પડે છે. જેના કારણે આપણા શરીરમાં ઉર્જાનો અભાવ જોવા મળે છે. આ તમને સુસ્તી અને તણાવ અનુભવે છે. તેનાથી તમને ગુસ્સો પણ આવે છે.
તામસિક ખોરાક
તામસિક ખોરાકમાં માંસ, ઈંડા, ડીપ ફ્રોઝન ફૂડ, પ્રોસેસ્ડ ફૂડ, ફરીથી ગરમ કરેલો ખોરાક, આલ્કોહોલ, વાસી ખોરાક વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. તેને ખાધા પછી પણ મન અશાંત રહે છે. તમે સુસ્ત રહેશો. તમને ગુસ્સો આવે છે. મન ભટકે છે.
સાત્વિક ખોરાક ખાવાના ફાયદા
સાત્વિક ખોરાક ખાવાથી શરીરને પોષણ મળે છે. તે પાચનતંત્રને સુધારે છે. તેનાથી તમે ખૂબ જ હળવાશ અનુભવો છો. તેનાથી તમે ઓછી સુસ્તી અનુભવો છો. તેનાથી તમારું મન શાંત રહે છે. તેનાથી તમારું એનર્જી લેવલ વધે છે. તેનાથી મનને શાંતિ મળે છે. તેનાથી તમે સકારાત્મક વિચાર કરો છો. તે તમારી રોગપ્રતિકારક શક્તિને વધારે છે. વજન ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. શરીર અને મનમાં સંતુલન જાળવે છે. શરીરને ડિટોક્સ કરે છે. પાચનતંત્રને સ્વસ્થ રાખે છે. જૂના રોગોમાં રાહત આપે છે.
(નોંધઃ આ લેખમાં આપવામાં આવેલી માહિતી સામાન્ય ધારણાઓ પર આધારિત છે. અમે આની પુષ્ટિ કરતા નથી. નિષ્ણાતની સલાહ લીધા પછી જ આને અનુસરો.)
