હિંદુ ધર્મમાં ચૈત્ર માસની શુક્લપક્ષની પ્રતિપદા તિથિનું ધાર્મિક-આધ્યાત્મિક મહત્વ ઘણું છે કારણ કે આ દિવસથી શક્તિની ઉપાસના, નવરાત્રિ શરૂઆત થાય છે. ચૈત્ર મહિનાની આ તિથિએ તારીખે ગુડી પડવા ઉત્સવ ઉજવવામાં આવે છે,આજે ગુડી પડવામાંની ઉજવણી કરવામાં આવી રહી છે . આ તહેવાર, જે હિંદુ નવા વર્ષની શરૂઆત માટે ઉજવવામાં આવે છે, તે મુખ્યત્વે મધ્ય પ્રદેશ, મહારાષ્ટ્રમાં ઉજવવામાં આવે છે.
ચાલો આપણે ગુડી પડવાના તહેવારની પૂજા સાથે સંબંધિત ધાર્મિક માન્યતા, પૂજા પદ્ધતિ અને તેના શુભ સમય વિશે વિગતવાર જાણીએ.
ચૈત્ર માસની શુક્લપક્ષની પ્રતિપદા તિથિએ આવતા ગુડી પડવાના દિવસે ઘરની બહાર ગુડી બાંધવાની પરંપરા છે. જો આપણે ગુડી અને પડવો શબ્દો વિશે વાત કરીએ તો ગુડીને પટાકા અથવા ધ્વજ કહેવામાં આવે છે, જ્યારે પડવો શબ્દ પ્રતિપદા તિથિ સાથે સંબંધિત છે.
ગુડી પડવાની પૂજા હંમેશા શુભ મુહૂર્તમાં કરવી જોઈએ. પંચાંગ અનુસાર, ચૈત્ર મહિનાના શુક્લ પક્ષની પ્રતિપદા તિથિએ, આ પવિત્ર તહેવાર ઉજવવામાં આવે છે.
ગુડી પડવોની પૂજા કરતા પહેલા તેલનું ઉબટન લગાવીને સ્નાન અને ધ્યાન કરવાની વિધિ છે. આ પછી, ગુડી પડવાને પૂજા કરવાનો સંકલ્પ કરો અને વાંસ પર ચાંદી, પિત્તળ અથવા તાંબાની ઊધું કલશ મૂકો અને તેને લીમડાના પાન, આંબાના પાન, ફૂલો અને સુંદર સાડી અથવા કપડાથી શણગારો. આ પછી, તેને તમારા ઘરની છત પર અથવા તમારી બારી અથવા મુખ્ય દરવાજા પર લગાવો. ગુડી પડવાના દિવસે તમારા ઘરના મુખ્ય દરવાજાને વગેરેથી શણગારવો જોઈએ.
ગુડી પડવાના તહેવારની ઉજવણી પાછળ માત્ર નવા વર્ષની શરૂઆત જ નથી પરંતુ તેની સાથે રામાયણ કાળની ધાર્મિક કથા પણ જોડાયેલી છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જે દિવસે મર્યાદા પુરુષોત્તમ રામે દક્ષિણ ભારતના લોકોને બાલીના જુલમમાંથી મુક્ત કર્યા તે દિવસે ચૈત્ર મહિનાના શુક્લ પક્ષની પ્રતિપદા તિથિ હતી. એવું માનવામાં આવે છે કે બાલીની હત્યા પછી, તે સમયે દક્ષિણ ભારતના લોકોએ દરેક ઘરમાં વિજય ધ્વજ લહેરાવ્યો હતો, જે પાછળથી ગુડી પડવાના તહેવારમાં ફેરવાઈ ગયો હતો. જો કે, લોકો નવા પાકની ઉજવણી માટે પણ આ તહેવાર ઉજવે છે.
હિંદુ માન્યતા અનુસાર, ગુડી પડવા સાથે બીજી ધાર્મિક કથા જોડાયેલી છે. એવું માનવામાં આવે છે કે ગુડી પડવાના દિવસે ભગવાન બ્રહ્મા, જેમને વિશ્વના પિતા કહેવામાં આવે છે, તેમણે આ વિશ્વની રચના કરી હતી. આ જ કારણ છે કે ગુડી પડવાના તહેવારમાં બ્રહ્મદેવની વિશેષ પૂજાનો નિયમ છે. ગુડી પડવાના દિવસે ફરકાવવામાં આવતા ધ્વજને બ્રહ્મધ્વજ પણ કહેવામાં આવે છે. એવું પણ માનવામાં આવે છે કે આ દિવસે ભગવાન સૂર્ય, જેને દૃશ્યમાન દેવતા કહેવામાં આવે છે, તેઓ પ્રથમ વખત પ્રગટ થયા હતા. એવું પણ માનવામાં આવે છે કે ગુડી પડવાના દિવસે છત્રપતિ શિવાજી મહારાજે મુઘલો પર વિજય મેળવ્યો હતો.
(અહીં આપવામાં આવેલી માહિતી ધાર્મિક માન્યતાઓ અને જાહેર માન્યતાઓ પર આધારિત છે, તેના માટે કોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવા નથી. સામાન્ય જનતાના હિતને ધ્યાનમાં રાખીને અહીં રજૂ કરવામાં આવી છે.)
