અષાઢ માસના શુક્લ પક્ષની એકાદશી તિથિએ દેવશયની એકાદશી ઉજવવામાં આવે છે. તેને હરિશયની એકાદશી પણ કહેવામાં આવે છે. હિંદુ ધર્મમાં દેવશયની એકાદશીનું ખૂબ મહત્વ છે. આ દિવસથી ભગવાન શ્રી હરિ વિષ્ણુ 4 મહિના સુધી યોગ નિદ્રામાં જાય છે અને આખા મહિના સુધી ઈચ્છા પ્રમાણે જ રહે છે. આ 4 મહિનાને ચાતુર્માસ કહેવામાં આવે છે.
ત્યારબાદ તેઓ કાર્તિક માસના શુક્લ પક્ષની એકાદશી પર જાગે છે. તેને દેવ પ્રબોધિની એકાદશી કહે છે. દેવોત્થાન એકાદશી અને દેવુઉથની એકાદશી પણ કહેવામાં આવે છે કારણ કે આ દિવસથી ભગવાન વિષ્ણુ યોગ નિદ્રામાંથી બહાર આવે છે. કાશીના જ્યોતિષાચાર્ય ચક્રપાણી ભટ્ટ પાસેથી જાણે છે કે દેવશયની એકાદશી અને દેવ પ્રબોધિની એકાદશી ક્યારે છે? આ 4 મહિનામાં કોઈ શુભ કાર્ય કેમ થતું નથી? આ વખતે ચાતુર્માસ 5 મહિના કેમ છે?
દેવશયની એકાદશી 2023 ક્યારે છે?
પંચાંગ અનુસાર આ વર્ષે અષાઢ માસના શુક્લ પક્ષની એકાદશી 29મી જૂનના રોજ સવારે 03.18 કલાકથી શરૂ થઈ રહી છે અને તે બીજા દિવસે 30મી જૂનના રોજ સવારે 02.42 કલાકે પૂર્ણ થશે. દેવશયની એકાદશી વ્રત 30 જૂને ઉદયતિથિના દિવસે છે. આ દિવસે ભગવાન વિષ્ણુ ભગવાન શિવને વિશ્વની જવાબદારી સોંપશે અને પાતાળ લોકમાં યોગ નિદ્રામાં જશે.
ચાતુર્માસ 2023 દેવશયની એકાદશીથી શરૂ થશે
દેવશયની એકાદશી 30 જૂને છે, આ દિવસથી જ ચાતુર્માસ શરૂ થશે. એનું સમાપન 23 નવેમ્બરે દેવુથની એકાદશીના દિવસે થશે. ભગવાન વિષ્ણુ ચાર મહિના યોગ નિદ્રામાં રહે છે, તેથી તેને ચાતુર્માસ કહેવામાં આવે છે.
હિંદુ કેલેન્ડર મુજબ આ વર્ષે કારતક મહિનાના શુક્લ પક્ષની એકાદશી 22 નવેમ્બરે રાત્રે 11:03 વાગ્યે શરૂ થશે અને 23 નવેમ્બરે રાત્રે 09:01 વાગ્યે સમાપ્ત થશે. આવી સ્થિતિમાં 23 નવેમ્બરના રોજ દેવ પ્રબોધિની એકાદશી અથવા દેવુઉથની એકાદશી વ્રત રાખવામાં આવશે. આ દિવસે ચાતુર્માસ સમાપ્ત થશે અને ભગવાન વિષ્ણુ ફરીથી વિશ્વને ચલાવવાની જવાબદારી પોતાના હાથમાં લેશે.
ચાતુર્માસમાં શુભ કાર્ય કેમ નથી થતા?
ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર, ભગવાન વિષ્ણુ સહિત તમામ દેવતાઓ ચાતુર્માસમાં સૂતા હોય છે, શુભ કાર્યો માટે ભગવાન વિષ્ણુનું જાગૃત રહેવું જરૂરી છે. આ કારણે ચાતુર્માસમાં કોઈ શુભ કાર્ય થતું નથી. ચાતુર્માસમાં ભગવાન શિવ બ્રહ્માંડના રક્ષક અને સંહારક બંનેની ભૂમિકામાં છે. ચાતુર્માસમાં શિવ પરિવારની વિશેષ પૂજા કરવામાં આવે છે.
આ વર્ષે ચાતુર્માસ 5 મહિનાનો છે
આ વર્ષે ચાતુર્માસ 5 મહિનાનો છે. સાવન મહિનામાં વધુ મહિનો છે, જેના કારણે સાવનનો મહિનો બે મહિનાનો રહેશે. આ રીતે ભગવાન વિષ્ણુ 4 મહિનાને બદલે 5 મહિના સુધી યોગ નિદ્રામાં રહેશે. ભગવાન શિવ 5 મહિના સુધી સૃષ્ટિનું સંચાલન કરશે.
આ શુભ કાર્યો ચાતુર્માસમાં કરવામાં આવતા નથી
ચાતુર્માસમાં લગ્ન, મુંડન, ગૃહ પ્રવેશ, ઉપનયન સંસ્કાર, સગાઈ, વિદાય વગેરે જેવા કોઈ શુભ કાર્યો નથી.
(નોંધ: અહીં આપવામાં આવેલી માહિતી ધાર્મિક માન્યતાઓ અને જાહેર માન્યતાઓ પર આધારિત છે, તેના માટે કોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવા નથી. સામાન્ય જનતાના હિતને ધ્યાનમાં રાખીને અહીં રજૂ કરવામાં આવી છે.)
