પુરીમાં ભગવાન જગન્નાથની રથયાત્રાનું સંગઠન શરૂ થયું છે. આજે ભગવાન જગન્નાથની રથયાત્રા નીકળશે. તે બીજા દિવસે સાંજે 7 વાગ્યે સમાપ્ત થશે. પુરીની રથયાત્રા તેની ભવ્યતા અને વૈભવ માટે સમગ્ર વિશ્વમાં પ્રખ્યાત છે. આખા વર્ષ દરમિયાન ભક્તો આ દિવસની રાહ જોતા હોય છે.
જેમાં દેશ-વિદેશના લોકો ભારે ઉત્સાહથી ભાગ લે છે.
પુરીના ભગવાન જગન્નાથ ધામની ગણના પ્રસિદ્ધ ચાર ધામોમાં થાય છે. હિન્દુ ધર્મમાં તેનું વિશેષ મહત્વ છે. આવો, ચાલો જાણીએ રથયાત્રા સાથે જોડાયેલી પાંચ મહત્વની વાતો, જે જાણીને કોઈને પણ આશ્ચર્ય થઈ શકે છે.
- ભગવાન જગન્નાથના રથમાં 16 પૈડાં છે. તેને સામાન્ય રીતે 45 ફૂટ ઉંચી રાખવામાં આવે છે. રથ બનાવવા માટે ખાસ પ્રકારના લાકડું એટલે કે લીમડાના લાકડાનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. માતૃચરણ સાથે જંગલમાં જઈને તે લાકડાની પૂજા કરવામાં આવે છે, પછી સોનાની કુહાડીથી વૃક્ષો કાપવામાં આવે છે. જે બાદ ભગવાનની મૂર્તિ સાથે કુહાડીનો સ્પર્શ કરવામાં આવે છે.
- રથયાત્રા માટે ત્રણ નવા રથ બનાવવામાં આવ્યા છે. એક રથ ભગવાન જગન્નાથનો, બીજો રથ બહેન સુભદ્રાનો અને ત્રીજો રથ ભાઈ બલભદ્રનો છે. ત્રણેય રથ બનાવવા માટે કુલ 884 વૃક્ષોના લાકડાનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. સૌથી મહત્વની વાત એ છે કે આ રથ બનાવવામાં ખીલી કે અન્ય ધાતુનો ઉપયોગ કરવામાં આવતો નથી.
- રથ તૈયાર કર્યા બાદ રસ્તાઓ સાફ કરવામાં આવે છે. આ યાત્રાની પવિત્રતા માટે કરવામાં આવે છે. પરંતુ આ સફાઈ પણ સામાન્ય પ્રકારની સફાઈ નથી. આ દરમિયાન ગજપતિ રાજાની પાલખીનું આગમન થાય છે. આ એક પ્રકારની વિધિ કહેવાય છે. આને ‘છન પીનરા’ કહે છે. યાત્રા પહેલા ત્રણેય રથોની પૂજા કરવામાં આવે છે. અને સોનાની સાવરણીથી રસ્તો સાફ કરવામાં આવે છે.
- રથયાત્રાના પખવાડિયા પહેલા ભગવાન જગન્નાથને શાહી સ્નાન કરાવવામાં આવે છે. આ શાહી સ્નાન પછી ભગવાન અસ્વસ્થ થઈ જાય છે. તેમને આરામ માટે ખાસ રૂમમાં રાખવામાં આવ્યા છે. તેમની સેવાનું ધ્યાન રાખવામાં આવે છે પરંતુ ખાસ વાત એ છે કે ન તો મંદિરના પૂજારીઓ અને ન તો માન્ય લોકો તેમની પાસે જતા નથી. બે અઠવાડિયા પછી, ભગવાન સ્વસ્થ થઈને બહાર આવે છે અને ભક્તોને દર્શન આપે છે.
- પુરીના જગન્નાથ મંદિરમાં દર 12 વર્ષે મૂર્તિ બદલવાની પરંપરા છે. જ્યારે અહીં મૂર્તિ બદલવામાં આવે છે. તે સમયે ખૂબ જ મુશ્કેલ પદ્ધતિ અપનાવવામાં આવે છે. જૂની મૂર્તિને હટાવીને નવી મૂર્તિની સ્થાપના કરવામાં આવે છે. નવી મૂર્તિના સ્થાપન સમયે ચારેબાજુ અંધારું છે. કોઈ કોઈને જોઈ શકતું નથી. અને જે પૂજારીઓ મૂર્તિની સ્થાપના કરે છે, તે સમયે તેમની આંખો પર પટ્ટી પણ બાંધવામાં આવે છે. આ પ્રક્રિયાને જોવી અશુભ માનવામાં આવે છે.
(નોંધઃ આ લેખ પ્રચલિત માન્યતાઓ પર આધારિત છે. તેના કોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવા નથી. લોકોની જાણકારી માટે તેને અહીં રજૂ કરવામાં આવ્યો છે.)
