આચાર્ય ચાણક્યએ તેમના ચાણક્ય નીતિ પુસ્તકમાં જીવનના તત્વજ્ઞાન વિશે વિગતવાર ઉલ્લેખ કર્યો છે. આચાર્ય ચાણક્ય અનુસાર દરેક વ્યક્તિ જીવનમાં સુખ અને સમૃદ્ધિ ઈચ્છે છે. આ માટે, ઘણી વખત વ્યક્તિ ભમરા જેવું વર્તન કરે છે. આચાર્ય ચાણક્યએ કહ્યું છે કે જેમ ફૂલ વગરના છોડ કે વૃક્ષને ભમરો છોડી દે છે તેવી જ રીતે ધનની ઈચ્છા ધરાવનાર વ્યક્તિ જ્યારે પોતાની ઈચ્છા પૂરી ન થતી જોઈને ગરીબ વ્યક્તિને ત્યજી દે છે.
આચાર્ય ચાણક્યએ કહ્યું છે કે જો કોઈ બુદ્ધિશાળી વ્યક્તિ ગરીબ હોય તો તે સમાજ કે રાષ્ટ્રની ફરજ છે કે તેને ઉપેક્ષિત થવાથી બચાવે. દુનિયામાં દરેક વ્યક્તિને પૈસાની જરૂર હોય છે, પરંતુ જ્યારે કોઈ ગરીબ વ્યક્તિ પાસેથી કોઈ પણ પ્રકારની આશા પૂરી થતી નથી દેખાતી ત્યારે તેઓ તેને છોડી દે છે.
विद्या धनमधनानाम्
આ શ્લોકમાં આચાર્ય ચાણક્યએ કહ્યું છે કે શિક્ષણ એ ગરીબ લોકોની સંપત્તિ છે. ગરીબ વ્યક્તિ તેના જ્ઞાનને કારણે આદર પામે છે. જો કોઈ ગરીબ વ્યક્તિ વિદ્વાન હોય તો તે તેની જરૂરિયાત મુજબ પૈસા કમાઈ શકે છે, તેથી શિક્ષણને ગરીબોની સંપત્તિ માનવામાં આવે છે, જેના દ્વારા તેમને સન્માન મળે છે.
विद्या चौरैरपि न ग्राह्या
આચાર્ય ચાણક્યએ કહ્યું છે કે જ્ઞાન એ મનુષ્યની એક એવી ગુપ્ત સંપત્તિ છે, જેને ચોર પણ ચોરી શકતો નથી, તેથી જ્ઞાનના રૂપમાં ધનને બધી સંપત્તિમાં શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. શિક્ષણ દ્વારા માણસની કીર્તિ વિસ્તરે છે. વિદ્વાન વ્યક્તિ જ્યાં જાય છે ત્યાં તેનું સન્માન થાય છે. જેમ દીપનો પ્રકાશ છુપાયેલો રહી શકતો નથી, તેવી જ રીતે વિદ્વાન વ્યક્તિની ક્ષમતાઓ પણ પોતાની મેળે જ પ્રગટ થઈ જાય છે. જેમ લાયક વ્યક્તિને દાન કરવાથી જ્ઞાની વ્યક્તિ પુણ્ય અને કીર્તિ મેળવે છે, તેવી જ રીતે વિદ્વાન વ્યક્તિ પણ જ્ઞાનનું દાન કરીને તેની કીર્તિમાં સતત વધારો કરે છે.
(નોંધઃ આ લેખ પ્રચલિત માન્યતાઓ પર આધારિત છે. તેના કોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવા નથી. લોકોની જાણકારી માટે તેને અહીં રજૂ કરવામાં આવ્યો છે.)
