ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર, પોષ મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષની ચતુર્થી પર તિલકુટ ચતુર્થી વ્રત રાખવામાં આવે છે. તેને સંકષ્ટી ચતુર્થી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
આ વ્રતમાં ભગવાન શ્રીગણેશ અને ચંદ્રની પૂજા કરવાની પરંપરા છે. આ વ્રત દરમિયાન કથા અવશ્ય સાંભળવી. જાણો તિલકુટ ચતુર્થી વ્રતની કથા.
પ્રાચીન સમયમાં બે ભાઈઓ એક શહેરમાં રહેતા હતા. મોટો ભાઈ શ્રીમંત હતો અને નાનો ગરીબ હતો.
નાના ભાઈની પત્ની ભગવાન શ્રી ગણેશની ભક્ત હતી. ભાભીને ઘરનું કામકાજ કરાવતી, જેના બદલામાં તેને જૂના કપડાં, ખાવાનું વગેરે મળતું. એકવાર તિલકુટ ચતુર્થીનું વ્રત આવ્યું ત્યારે દેરાણીએ તલ અને ગોળ ભેળવીને તિલકૂટ બનાવ્યું. ત્યાર પછી દેરાણી કામ કરવા માટે ભાભીના ઘરે ગઈ. તેણે વિચાર્યું કે આજે તેને ત્યાંથી વાનગીઓ મળશે, પરંતુ તેની ભાભીએ તેને સવારે વાસી રોટલી આપીને વિદાય આપી. આ જોઈને તેના બાળકો રડવા લાગ્યા અને તેનો પતિ પણ ગુસ્સે થઈ ગયો. દેરાણીએ ગણેશજીને યાદ કર્યા, પાણી પીધું અને સૂઈ ગયા. રાત્રે શ્રી ગણેશ તેના સ્વપ્નમાં આવ્યા અને કહ્યું – ‘મને ભૂખ લાગી છે, મને ખાવાનું આપો.’
ભાભીએ કહ્યું, ‘મારા ઘરમાં ખાવા માટે કંઈ નથી, હું તને શું આપું? રસોડામાં પડેલા બચેલા તિલકુટ ખાઓ. તિલકૂટ ખાધા પછી, ગણેશજીએ તેના માથા પર પ્રેમથી હાથ ફેરવ્યો અને ચાલ્યા ગયા. બીજા દિવસે સવારે જ્યારે તે જાગી ત્યારે તેણે જોયું કે તેનું આખું ઘર હીરા અને મોતીથી ઝળહળતું હતું. તે દિવસે દેરાણી કામ અર્થે ભાભીના ઘરે ગઈ ન હતી.
પછી જ્યારે ભાભી પોતે તેના ઘરે આવી ત્યારે તેણે જોયું કે તેનું ઘર હીરા અને મોતીથી ઝળહળતું હતું. પૂછતાં દેરાણીએ ભાભીને આખી વાત કહી. ભાભીને પણ લોભ જાગ્યો અને તેણે ચૂરમા તૈયાર કરી, ઓશીકા પર મૂકીને સૂઈ ગઈ. રાત્રે શ્રી ગણેશ તેના પણ સપનામાં આવ્યા અને ભોજન માંગ્યું. તેણે કહ્યું, ‘ચુલા પર ચુરમા છે, તે ખાઓ.’ શ્રી ગણેશ એ જ કર્યું.
બીજા દિવસે સવારે ભાભી જાગી ત્યારે તેણે ઘરમાં કચરાના ઢગલા જોયા. ભાભીને ઘરની સાફસફાઈ કરવાનો પુષ્કળ પ્રયત્ન કર્યો પણ સફળ ન થઈ શકી. તેને શ્રી ગણેશ યાદ આવ્યા. શ્રી ગણેશ ફરીથી સ્વપ્નમાં આવ્યા અને તેમને કહ્યું, ‘તમારી દેરાણીની ઈર્ષ્યા ન કરો, બધું સારું થઈ જશે.’ આ પછી ભાભીને દેરાણીની ઈર્ષ્યા બંધ કરી અને બધું સારું થઈ ગયું.
(નોંધ: અહીં આપવામાં આવેલી માહિતી ધાર્મિક માન્યતાઓ અને જાહેર માન્યતાઓ પર આધારિત છે, તેના માટે કોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવા નથી. સામાન્ય જનતાના હિતને ધ્યાનમાં રાખીને અહીં રજૂ કરવામાં આવી છે.)
