આ વર્ષે ઉત્પન્ના એકાદશી આજે એટલે 26 નવેમ્બર, મંગળવારના દિવસે ઉજવવામાં આવી રહી છે. આ દિવસે ભગવાન વિષ્ણુની વિધિ વિધાનથી પૂજા કરવામાં આવે છે. જે લોકોએ એકાદશીના વ્રતનો પ્રારંભ કરવો છે, તે ઉત્પન્ના એકાદશીથી કરી શકે છે, કારણ કે આ દિવસથી દેવી એકાદશીની ઉત્પત્તિ થઈ હતી. વૈદિક પંચાંગ અનુસાર, માર્ગશીર્ષ(ગુજરાતી- કારતક માસ) માસના કૃષ્ણ પક્ષની એકાદશીએ ઉત્પત્તિ એકાદશી ઉજવાય છે. આ દિવસે પૂજાના સમયે એકાદશી વ્રત કથા જરૂર વાંચો.
ઉત્પત્તિ એકાદશી વ્રત કથા
દંતકથા અનુસાર, સત્યયુગમાં મુર નામનો રાક્ષસ હતો. તે ખૂબ જ મજબૂત અને ભયાનક હતો. તેણે પોતાની બહાદુરીથી ઈન્દ્ર સહિત અનેક દેવતાઓને હરાવ્યા અને સ્વર્ગમાંથી દૂર ભગાડ્યા. મુરના આતંકથી પરેશાન, બધા દેવી-દેવતાઓએ ભગવાન શિવનું શરણ લીધું અને તેમને રક્ષણ માટે વિનંતી કરી. ભગવાન શિવે કહ્યું કે તમે બધા જગતના રક્ષક ભગવાન વિષ્ણુ પાસે જાઓ.
ભગવાન શિવના શબ્દો સાંભળીને તમામ દેવી-દેવતાઓ ભગવાન વિષ્ણુનો આશ્રય લેવા ક્ષીર સાગર પહોંચ્યા. ભગવાન વિષ્ણુને વિનંતી કરવા લાગ્યા અને તેમને મુરથી રક્ષા કરવા કહ્યું. તેમણે કહ્યું, અમે બધા તમારી પાસે શરણ માટે આવ્યા છીએ. ભગવાન વિષ્ણુએ ઇન્દ્રદેવને પૂછ્યું કે એ રાક્ષસ કોણ છે જેણે બધા દેવતાઓને જીતી લીધા છે? તેનું નામ શું છે? તે ક્યાં રહે છે? તમે કહો.
ઇન્દ્રદેવે કહ્યું કે મુર નામનો રાક્ષસ ચંદ્રાવતી નગરીમાં રહે છે, તે નદીજંઘા નામના રાક્ષસનો પુત્ર છે, તે ખૂબ જ પરાક્રમી અને વિખ્યાત છે. ઇન્દ્રદેવની વાત સાંભળીને ભગવાન વિષ્ણુએ કહ્યું કે તેઓ જલદી જ મુરનો સંહાર કરશે, તમે બધા તેમની નગરી ચંદ્રાવતી પધારો. શ્રી હરિની આજ્ઞા મેળવીને બધા દેવી-દેવતાઓ ચંદ્રાવતી નગરી તરફ આગળ વધ્યા.
થોડે દૂર ચાલ્યા પછી રાક્ષસ મુર તેમના સૈનિકો સાથે જમીન પર જોરથી ગર્જના કરી રહ્યો હતો. તેના ડરથી બધા દેવી-દેવતાઓ ચારે દિશામાં દોડવા લાગ્યા. પછી શ્રી હરિ વિષ્ણુ તેમની સાથે યુદ્ધ કરવા આગળ વધ્યા. તેઓએ તેમના શસ્ત્રો વડે તેની સેનાને વિખેરી નાખી. ભગવાન વિષ્ણુ અને મુર વચ્ચે લગભગ 10 વર્ષ સુધી યુદ્ધ ચાલ્યું. તેમ છતાં મુર માર્યો ન હતો. ભગવાન વિષ્ણુ થાકી ગયા અને બદ્રિકાશ્રમ ગયા.
ત્યાં ભગવાન વિષ્ણુ હેમંત નામક સુંદર ગુફામાં આરામ કરવા લાગ્યા. આ ગુફા 12 યોજન લાંબી હતી અને તેનું એક જ પ્રવેશદ્વાર હતું. ભગવાન વિષ્ણુ ત્યાં યોગ નિદ્રામાં હતા. તેમની પાછળ મુર પણ ત્યાં આવ્યો. ભગવાન વિષ્ણુને યોગ નિદ્રામાં જોઈ તે તેમના પર હુમલો કરવા આગળ વધ્યો.
ત્યારે ભગવાન શ્રી હરિ વિષ્ણુના શરીરમાંથી એક દેવી પ્રગટ થઈ. તેમણે મુર સાથે યુદ્ધ કર્યું અને તેમનો નાશ કર્યો. યુદ્ધ સમાપ્ત થયા પછી, જ્યારે ભગવાન વિષ્ણુ યોગ નિદ્રામાંથી બહાર આવ્યા, ત્યારે તેમણે દેવીને જોયા. તેમણે કહ્યું કે તમારો જન્મ એકાદશીના દિવસે થયો હતો, તેથી તમને ઉત્પત્તિ એકાદશી તરીકે ઓળખવામાં આવશે. જે તમારી પૂજા કરશે તે મારો પણ ભક્ત હશે.
યુધિષ્ઠિરને આ વાર્તા સંભળાવતા ભગવાન શ્રી કૃષ્ણએ કહ્યું કે જે કોઈ એકાદશીનું વ્રત કરે છે તેના પાપ નષ્ટ થઈ જાય છે, તેના દુ:ખ દૂર થઈ જાય છે અને મૃત્યુ પછી તેને પરમ આનંદની પ્રાપ્તિ થાય છે. ભગવાન વિષ્ણુના ચરણોમાં સ્થાન મેળવે છે. તેને મોક્ષ મળે છે.
ઉત્પન્ના એકાદશી 2024 મુહૂર્ત અને પારણા સમય
ઉત્પન્ના એકાદશી તિથિનો પ્રારંભ: 26મી નવેમ્બર, મંગળવાર, 1:01 AM ઉત્પન્ના એકાદશીનું સમાપન: 27 નવેમ્બર, બુધવાર, સવારે 3.47 કલાકે ઉત્પન્ના એકાદશી વ્રત પારણા સમય: 27મી નવેમ્બર, બપોરે 1:12 થી 3:18 વાગ્યા સુધી દ્વિપુષ્કર યોગ: 27 નવેમ્બર, સવારે 4:35 થી 6:54 સુધી.
(નોંધઃ આ લેખમાં આપવામાં આવેલી કોઈપણ માહિતીની ચોકસાઈ અથવા વિશ્વસનીયતાની ખાતરી આપવામાં આવતી નથી. આ માહિતી વિવિધ માધ્યમો, જ્યોતિષીઓ, પંચાંગો, માન્યતાઓ અને ધાર્મિક ગ્રંથોમાંથી એકત્રિત કરવામાં આવી છે અને તમારી સમક્ષ રજૂ કરવામાં આવી છે. અમારો ઉદ્દેશ્ય માત્ર માહિતી પ્રદાન કરવાનો છે. વધુમાં કોઈપણ ઉપયોગ માટેની જવાબદારી વપરાશકર્તાની પોતાની રહેશે.)
